havaman update :महाराष्ट्रातील शेतकरी आणि नागरिक आतुरतेने वाट पाहत असलेल्या नैऋत्य मोसमी पावसाचे अर्थात मान्सूनचे आगमन अखेर गुरुवार, ६ जून रोजी झाले. मान्सून सिंधुदुर्ग, सांगली, कोल्हापूर, रत्नागिरी आणि सोलापूर या भागांत दाखल झाला आहे. मान्सूनच्या आगमनामुळे शेतकऱ्यांमध्ये आनंदाचे वातावरण निर्माण झाले आहे कारण मागील काही काळापासून पाणीटंचाई आणि दुष्काळी परिस्थितीमुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत होते.
शेतकऱ्यांसाठी मोठी बातमी;पंजाबराव डख यांच्या अंदाजानुसार पेरणीसाठी योग्य तारखा जाहीर!
मान्सूनचा विस्तार आणि पावसाची स्थिती
मान्सूनच्या आगमनानंतर राज्यातील उर्वरित भागातही लवकरच पावसाची सुरुवात होणार आहे. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, 15 ते 18 जून दरम्यान संपूर्ण राज्यात पावसाचा विस्तार होणार आहे. या कालावधीत राज्याच्या अनेक भागांत मेघगर्जना आणि सोसाट्याच्या वाऱ्यासह पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. यामुळे शेतकरी पेरणीसाठी तयारी करू शकतात आणि त्यांच्या पीकांची गुणवत्ता वाढवण्यासाठी योग्य वेळेत पेरणी करण्यास मदत होईल.
मान्सूनची प्रगती आणि पावसाचा अंदाज
गुरुवारी मान्सूनने दक्षिण कोकण आणि दक्षिण मध्य महाराष्ट्रात प्रवेश केला आहे. यासोबतच कर्नाटक, तेलंगण, किनारी आंध्र प्रदेशाच्या आणखी काही भागांतही मान्सून प्रगती करत आहे. अरबी समुद्राचा आणखी काही भाग आणि बंगालच्या उपसागरातील बहुतांश भागांत मान्सून पोहोचला आहे. गुरुवारी मान्सूनची सीमा रत्नागिरी, सोलापूर, मेडक, भद्राचलम, विजयानगरम, इस्लामपूर (प. बंगाल) या भागांत होती. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, लवकरच संपूर्ण कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तेलंगण, छत्तीसगड, ओडिशा आणि बंगालच्या उपसागराचा आणखी काही भाग मान्सून व्यापेल. तसेच, २ ते ३ दिवसांत मान्सून पुणे आणि मुंबईपर्यंत पोहोचेल.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे मार्गदर्शन
शेतकऱ्यांनी पेरणीसाठी घाई करू नये. पावसाची पहिली सर आली तरी योग्य नियोजन आणि मशागत करूनच पेरणी करावी. हवामान विभागाच्या इशाऱ्यांवर लक्ष ठेवून पेरणीसाठी योग्य वेळ निवडावी. शेतकऱ्यांनी माती परीक्षण करून जमीन सुपीकतेची तपासणी करावी आणि आवश्यक त्या अन्नद्रव्यांची मात्रा ठरवावी. योग्य नांगरट आणि पेरणीपूर्वीच्या तयारीमुळे पिकांची वाढ चांगली होईल आणि उत्पादन वाढेल.
पूर्वमशागत आणि माती परीक्षणाचे महत्त्व
पिकांच्या पेरणीपूर्वी पूर्वमशागत अत्यंत महत्त्वाची आहे. २-३ कुळवाच्या पाळ्या करून घ्याव्यात. यामुळे पिकांच्या मुळांची वाढ चांगली होते. आधीच्या पिकाची धसकटे, पाला आणि इतर कचरा गोळा करून कुजवावा व शेत स्वच्छ ठेवावे. यामुळे कीड आणि रोगांचे सुप्तावस्था नष्ट होण्यास मदत होते. उपलब्धतेप्रमाणे शेणखत टाकले पाहिजे. माती परीक्षण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. माती परीक्षण करूनच पुढील नियोजन करणे गरजेचे आहे. माती परीक्षण केल्यास पिकांच्या भरघोस उत्पादनासाठी जमिनीची सुपीकता कशी टिकवावी याचे नियोजन करता येते.
सरी-वरंबे आणि सपाट वाफे
मध्यम ते भारी जमिनीत नांगराने उताराच्या आडवे तास घालून सऱ्या तयार कराव्यात. यामुळे पावसाचे पाणी सऱ्यातून जमिनीत मुरते आणि पाणी वाहून जात नाही. सऱ्यांची लांबी ९० मीटरपर्यंत ठेवावी. या पद्धतीमुळे पीक उत्पादनात ३५ ते ४० टक्के वाढ होते. सपाट जमिनीत, जिथे पाणी मुरण्याचा वेग जास्त आहे आणि जमिनीला फारसा उतार नाही, तिथे उताराच्या आडवे वाफे तयार करावेत. वरंब्याची उंची २० ते ३० सेंमी ठेवावी. असे वाफे पाणी मुरण्यास मदत करतात.
कीड आणि तण नियंत्रण
पिकांच्या योग्य उत्पादनासाठी कीड आणि तण नियंत्रण महत्त्वाचे आहे. शिफारशीनुसार पेरणीनंतर तण नियंत्रण करावे. तसेच, कीड नियंत्रणासाठी योग्य ती पद्धत अवलंबावी. जैविक कीटकनाशकांचा वापर करून किडींचे नियंत्रण करणे अधिक सुरक्षित आणि पर्यावरणपूरक ठरते.
राज्यभरात पावसाचा आनंद
उकाड्याने हैराण झालेल्या नागरिकांना मुदतपूर्व पावसाने दिलासा दिला होता. आता मान्सूनच्या आगमनामुळे राज्यात आनंदाचे वातावरण आहे. राज्यात मागील तीन ते चार दिवसांपासून पाऊस कोसळत होता. पुणे, जळगाव, सोलापूर, मुंबई, रत्नागिरी, धाराशीव आणि अकोला येथे गुरुवारी पावसाने हजेरी लावली आहे .
पावसाचा अलर्ट
येत्या १० जूनपर्यंत कोकण, मध्य महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भात पावसाचा यलो अलर्ट देण्यात आला आहे. या भागांत सोसाट्याचा वारा आणि मेघगर्जनेसह पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. कोकण आणि मध्य महाराष्ट्रातील काही भागांत ऑरेंज अलर्ट जारी केला असून, येथे अतिवृष्टी आणि मुसळधार पावसाचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे.
नागरी सुविधांची तयारी
राज्यातील पाणी पुरवठा आणि जलसंधारण योजनांवर विशेष लक्ष देण्याची आवश्यकता आहे. मुसळधार पावसामुळे शहरे आणि ग्रामीण भागात पूर परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे प्रशासनाने तातडीने जलनिकासी व्यवस्था सुधारावी आणि नागरिकांना आवश्यक त्या सूचनांचे पालन करण्याचे आवाहन करावे. तसेच, वीज वितरण कंपन्यांनी देखभाल कार्ये सुरळीत ठेवून वीजपुरवठा सुनिश्चित करावा.
शेवटचे शब्द
मान्सूनच्या या आगमनामुळे राज्यातील शेतकऱ्यांना दिलासा मिळेल आणि नागरिकांना उकाड्यापासून मुक्ती मिळेल. पावसाच्या या सरींनी महाराष्ट्रातील वातावरण थंड आणि आल्हाददायक होईल. शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन आणि मशागत करून घेतल्यास त्यांना अधिक उत्पन्न मिळू शकते. राज्यातील नागरिकांनी हवामान विभागाच्या सूचनांचे पालन करावे आणि सुरक्षिततेच्या उपाययोजना राबवाव्यात. मान्सूनच्या या काळात जलसंपदा आणि जलसंधारण योजनांचे महत्त्व लक्षात घेऊन प्रशासनाने तत्परता दाखवावी.
